ضریب هوشی یا بهره هوشی چیست و روش های اندازه گیری آن کدامند؟ - وبلاگ دریا

به گزارش وبلاگ دریا، ضریب هوشی یا بهره هوشی، همان چیزی است که انسان ها را در قدرت استدلال و توانایی مغزی متفاوت می سازد و به سبب آن، در طول تاریخ بعضی انسان ها همچون انیشتین، مادام کوری، داووینچی و … شگفتی آفرین شده و بعضی دیگر گمنام مانده اند. ضریب هوشی که با عنوان اختصاری آی کیو برگرفته از Intelligence Quotient، آن را می شناسیم، دارای رده نرمال و منطقی 100 است. باید دید آن عده از افرادی که ضریب هوشی بیشتر یا کمتری دارند، چطور از این سطح مرجع 100 فاصله می گیرند.

نحوه محاسبه ضریب هوشی

ضریب هوشی یا همان آی کیو، در واقع یک نسبت است که فرمول محاسبه آن تقسیم سن عقلی فرد بر سن تقویمی وی، ضرب در 100 خواهد بود. بنابراین در صورتی که سن عقلی و سن تقویمی یک شخص با هم در تناسب و مساوی باشد، انتظار داریم که آی کیو و بهره هوشی وی، مساوی همان عدد 100 دربیاید.

در این صورت اگر سن عقلی یک شخص نسبت به سن تقویمی او، بیشتر باشد؛ چه اتفاقی خواهد افتاد؟ در این شرایط حاصل تقسیم عددی بزرگتر از 1 خواهد بود و ضرب آن در 100، نتیجه ای بیشتر از 100 خواهد داشت که نشان می دهد این شخص از ضریب هوشی بالاتر از حد نرمال برخوردار است.

به همین صورت اگر سن عقلی فردی از سن تقویمی وی کمتر باشد، حاصل تقسیم سن عقلی وی بر سن تقسیمی اش، عددی کوچکتر از 1 خواهد شد و ضرب آن در 100، به رقمی زیر 100 که محدوده نرمال بود، منتهی می گردد. این عدد زیر 100 آی کیو، نشان می دهد که این شخص بهره هوشی کمتر از حد نرمال دارد.

رده بندی ضریب هوشی

یک رده بندی دنیای برای اعداد به دست آمده آی کیو و ارتباط مستقیم و خطی آن ها با میزان بهره هوشی وجود دارد. طبق رده بندی دنیای اجرا شده، بهره هوشی افراد در دسته بندی های زیر می گنجد:

• افراد کم هوش: داشتن ضریب هوشی کمتر از 85، افراد را در زمره کم هوش ها قرار می دهد.
• افراد با هوش متوسط: افراد با هوش متوسط، بهره هوشی بین 85 تا 114 دارند.
• اشخاص باهوش: میزان آی کیو افراد باهوش، عددی بین 115 تا 129 است.
• تیزهوشان: بهره هوشی این عده بین 130 تا 144 است.
• انسان های نابغه: ضریب هوشی این افراد بیشتر از 145 است.

جالب است بدانید که ضریب هوشی گالیله 180 بوده و بیل گیتس نیز ضریب هوشی 160 داشته است. به جز آن تا به امروز بالاترین ضریب هوشی ثبت شده در تاریخ، متعلق به یک فرد آمریکایی با عدد 298 بوده است.

(البته همان طور که اشاره کردیم این بالاترین آی کیو به ثبت رسیده است و مشخص نیست چه تعداد افراد دیگری در دنیا از بهره هوشی بالایی برخوردار هستند که ناشناخته مانده و شاید به دلیل شرایط بد محیط خود، قادر به بروز دادن نبوغ خویش نبوده اند.)

همچنین بخوانید: 5 راه کار کاربردی برای تقویت هوش اقتصادی بچه ها

روش های اندازه گیری ضریب هوشی

تا کنون روش های مختلفی برای اندازه گیری ضریب هوشی به کار گرفته شده اند، که از جمله آن تست هوش ریون، تست هوش استنفورد بینه، تست هوش وکسلر، تست هوش گودیناف و غیره است. هر یک از این تست های هوش به شکلی میزان بهره وری هوشی هر شخص را می سنجد و بعضی از آن ها نیز رده بندی سنی خاصی را برای خود مشخص نموده اند.

1. تست هوش ریون

تست هوش ریون، مشهورترین تست هوش بوده و به جرات می توان گفت که نسبت به سایر تست های سنجش هوش تا کنون کاربرد بالاتری در جای جای دنیا داشته است. در این تست هوش با 60 سوال تصویری که در سری های 12 تایی ارائه شده اند، روبرو خواهید بود. در این تست، 6 تا 8 تصویر می بینید و ضروری است که از میان آن ها تصویر مرتبط با الگوی ارائه شده را انتخاب کنید. شکل ظاهری این تست بسیار ساده به نظر می رسد؛ اما در واقع سنجش بسیار خوبی برای اندازه گیری بهره هوشی و یا همان IQ افراد است.

گفتنی است که در تست هوش ریون، سن فرد شرکت کننده فاکتور بسیار مشخص کننده است و در برآورد عدد آی کیو، تاثیر مستقیم دارد. بدیهی است که از یک کودک 6 ساله انتظاری مطابق چیزی که از یک نوجوان 15 ساله انتظار می رود، نخواهیم داشت و محاسبات برای هر یک از این دو به شکلی متفاوت انجام می گردد. به همین دلیل محاسبات ریون کمی پیچیده بوده و یک مبحث کاملا جداگانه است.

2. تست هوش استنفورد بینه

این تست بر مبنای سن افراد برنامه ریزی شده و کلیه توانایی های مغزی از جمله قدرت استدلال و استنتاج، قدرت یادگیری و به خاطر سپردن، قدرت حل مسائل، مهارت های ادراکی و شناختی مغز و غیره را مورد آزمون و آنالیز قرار می دهد. این تست در سال 1896 میلادی ارائه شده و از آن موقع در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است.

3. تست هوش وکسلر

تست هوش وکلسر نیز بسیار کارآمد بوده و می تواند به شکلی کاربردی توانایی های خواندن، صحبت کردن، نوشتن و به طور کلی توانمندی های فرد را مورد سنجش و اندازه گیری قرار دهد. این تست به ویژه برای بچه ها کارایی زیادی داشته و با سوالات خود، به رده بندی دقیقی در بهره هوشی دست می یابد.

4. تست هوشی گودیناف

این تست هوش را احتمالا پیش از این دیده اید. در این الگوی آزمون بهره هوشی، از ترسیم کردن یک آدمک به ظاهر ساده استفاده می گردد. البته تست هوشی گودیناف برای افراد 3 تا 13 ساله کارایی دارد و در صورتی که تصمیم به اندازه گیری بهره هوشی افراد در این بازه سنی داشته باشیم، می توان از تست هوش گودیناف یا ترسیم آدمک استفاده کرد. به یاری این تست می توان با ضریب اطمینان بالا، عدد آی کیو کودک را مشخص نمود.

5. تست هوش گارنر

تست هوش گارنر از تمامی آزمون های سنجش آی کیو که در بالا آورده شده اند، مجزاست و به شکلی دیگر دنبال می گردد. انواع هوش از نظر گاردنر مرزبندی شده و هر یک از آن ها را در قالبی جداگانه سنجیده می گردد. مرزبندی قدرت مغزی افراد در تست هوش گارنر، در 9 قالب می گنجد که هوش کلامی زبانی، هوش فضایی، هوش ریاضی، هوش جنبشی و حرکتی، هوش موسیقیایی، هوش طبیعت گرا، هوش وجودی، هوش میان فردی و هوش درون فردی هستند.

سخن پایانی

فارغ از تمام مباحث سنجش میزان هوش و غیره، مهم است که هر شخصی با در نظر دریافت ضریب هوشی خود و میزان بهره وری که از قدرت خدادادی ذهنی و مغزی دارد، بهترین های خود را به عمل برساند. همین طور والدین باید از فرزندان خود به اندازه بهره هوشی آن ها انتظار داشته باشند و در همان راستا و تناسب زندگی اجتماعی، تحصیلی و اشتغال و … کودک خود را پیش ببرند. آیا شما پیش از این تست آی کیو داده و یا به نحوی دیگر میزان بهره هوشی خود را سنجیده یا تست هوش نوزاد خود را اجرا نموده اید؟ تجربه خود از این موضوع را با ما در بخش نظریات انگیزه در میان بگذارید.