چطور مجوزتاسیس اقامتگاه بوم گردی بگیریم؟ - وبلاگ دریا

به گزارش وبلاگ دریا، بومگردی و سفر به منطقه ها خوش آب و هوا نوع تازه سفر است که درسالهای اخیر هواداران زیادی پیدا نموده است . طبق پیش بینی کارشناسان این نوع گردشگری در پساکرونا رونق بیشتری خواهد گرفت چون گردشگران به سفرهای داخلی و مقاصد روباز و خلوت روستایی تمایل بیشتری نشان خواهند داد.

وبلاگ دریا :

در ایران نیز قبل از شیوع کرونا موجی ازتاسیس اقامتگاههای بومگردی در روستاهای ایران به راه افتادتا جایی که در بسیاری از منطقه ها مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها رخ داد. بهرحال با شیوع کرونا صدمات زیادی به چنین کار و کسب هایی وارد شد اما با ویژگی انعطاف پذیری این صنعت امید می رود در سال پیش رو اتفاقات مبارکی در این حوزه اتفاق بیفتد و دویاره شاهد روزهای طلایی بومگردی باشیم.

اقامتگاه بوم گردی در ایران آن دسته از اقامتگاه هایی هستند که در محیط بومی و طبیعی و با رعایت ضوابط زیست محیطی به نحوی که با بافت تاریخی، و معماری بومی و منظر طبیعی منطقه تاسیس شوند و تعامل زیادی با اجتماع محلی دارند. در این نوع اقامتگاه ها باید به نوع اقلیم منطقه توجه ویژه ای نمود. همچنین شرایط حضور جهانگردان با کیفیت مطلوب در آن محیا است.

درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی برای جهانگردان و سرمایه گذاران

اقامتگاه های بوم گردی به سه درجه، درجه یک، درجه دو، درجه سه دسته بندی می شوند. مبنای درجه بندی آنها، بر اساس امتیاز های کسب شده در ارزیابی به وسیله کارشناسان می باشد. فرآیند امتیاز دهی به این صورت است که ، 30 درصد از کل امتیازات مربوط به ساختمان، تجهیزات و خدمات ، 30 درصد مربوط به نیروی انسانی و ایمنی و بهداشت و 40 در صد از کل امتیازات مربوط به پایداری و رعایت اصول زیست محیطی و ابعاد فرهنگی می باشد.

سیستم امتیاز دهی برای تمام آیتم ها از صفر تا ده است. اقامتگاه های درجه سه باید از تمام آیتم ها حداقل امتیاز 1 و از میانگین تمام آیتم ها امتیاز 2 را کسب نماید. اقامتگاه های درجه دو باید از تمام آیتم ها حداقل امتیاز 4 و در میانگین کل امتیازات حداقل امتیاز 5 را کسب نماید و در نهایت اقامتگاه های درجه یک باید از تمام آیتم ها حداقل امتیاز 7 و در میانگین کل امتیازات باید حداقل 8 امتیاز باشد.

فرایند صدور مجوز ساخت اقامتگاه بوم گردی

صف تا صد صدور مجوز ساخت اقامتگاه بوم گردی در چند مرحله انجام می گردد. در گام نخست متقاضی باید درخواست کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی را به همراه مدارک به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و جهانگردی استان ارائه دهد و موافقت اصولی را از کمیسیون بوم گردی این اداره دریافت کند. متقاضیان در بعضی استان ها می توانند درخواست خود را برای کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی به صورت اینترنتی و به وسیله سامانه خدمات الکترونیک وزارت میراث فرهنگی به نشانی myst.mcth.ir ثبت نمایند.

در این مرحله کارشناس طبیعت گردی از محل واحد بازدید می نماید و اگر موضوع تایید شد، موافقت اولیه ساخت اقامتگاه بوم گردی صادر می گردد. دقت داشته باشید هنوز به مرحله گرفتن موافقت اصولی نرسیده ایم. در مرحله بعد از گرفتن موافقت اولیه، موضوع در کمیته فنی استان با گرفتن عکس و فیلم و تسلیم مدارک مربوط مطرح می گردد.

موافقت اولیه با مجوز اقامتگاه بوم گردی با کمیته فنی استان است

در این مرحله اگر موضوع به تایید کمیته فنی برسد، موافقت اصولی صادر می گردد. گام بعدی این است که متقاضی از ادارات مرتبط مثل سازمان آتش نشانی، کارشناسان بهداشت و… براساس نقشه ساختمان و محیط ساخت اقامتگاه تاییدیه دریافت کند و آزمایش های عدم سوء پیشینه و عدم اعتیاد را با پیروزیت پشت سر بگذارد. چنانچه مدارک تایید شدند و صلاحیت ها و تاییدها صادر شد، کار پیش می رود.

در مرحله بعد نقشه ها و تاییدها مجددا در کمیته ای به نام کمیته فنی سرمایه گذاری با حضور کارشناس طبیعت گردی مطرح می گردد و اگر تاییدیه صادر شد، کار تمام است. منتها متقاضی پس از دریافت موافقت اصولی تا شش ماه فرصت دارد مجوز ساخت دریافت کند. برای اقدام کردن جهت دریافت مجوز بهره برداری، متقاضی باید نقشه، کروکی و طرح توجیحی اقامتگاه بوم گردی خود را ارائه کند. اداره میراث فرهنگی نیز نقشه ها را به مراجع ذیربط برای صدور پروانه بهره برداری می برد و اگر تاییدیه ها صادر شدند، مجوز اجرای عملیات ساخت براساس برنامه زمان بندی صادر می گردد.

مراحل گرفتن پروانه بهره برداری

پس از اینکه اداره میراث فرهنگی نامه اتمام عملیات ساختمانی از طرف متقاضی را دریافت کرد موضوع از سوی معاونت جهانگردی استان باید آنالیز و به تائید نهایی برسد. تنها پس از این مرحله است که پروانه بهره برداری موقت شش ماهه متناسب با درجه درخواستی برای واحد های اقامتگاه بوم گردی صادر می گردد. صدور پروانه بهره برداری سه ساله نیز طبق شیوه نامه وابسته به انجام فرایند استاندارسازی و تشکیل کمیسیون درجه بندی است.

فرم درخواست پروانه بهره برداری از اقامتگاه بومگردی را از اینجا دانلود کنید.

گرفتن موافقت اولیه ساخت و بهره برداری از اقامتگاه بوم گردی

همانطور که در بالا اشاره نمودیم، پیش از هر اقدامی باید درخواست تبدیل یا ساخت اقامتگاه بوم گردی، قبل از ارائه به معاونت برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای اخذ موافقت اصولی، در کمیته برنامه ریزی جهانگردی استان مطرح گردد. تشخیص احتیاج استان به اقامتگاه های بوم گردی بر عهده این کمیته است که اعضای آن عبارتند از:

معاون جهانگردی استان یا نماینده او که عالی ترین عضو هیئت نیز به شمار می رود.

معاون برنامه ریزی و سرمایه گذاری استان

کارشناس طبیعت گردی استان

یکی از فعالان بخش خصوص با نظر مدیرکل استان

نکته ای که یادآوری آن ضروری است، این است که چنانچه کمیته برنامه ریزی جهانگردی استان، طرح ارائه شده را توجیه پذیر نداند، اداره کل میراث فرهنگی تعهدی برای ارائه هرگونه تسهیلات به متقاضی نخواهد داشت.

مدارک و مراحل اخذ موافقت اصولی ساخت و بهره برداری از اقامتگاه بوم گردی

موافقت اصولی به معنای آن است که متقاضی تاسیس اقامتگاه مرحله اولیه را پشت سر گذاشته و تاحدودی فرآیند صدور مجوز روی غلت افتاده است. موافقت اصولی در مقایسه با موافقت اولیه مرحله ای پیشرفته تر از فرآیند کسب مجوز ساخت و بهره برداری اقامتگاه بوم گردی است و برای گرفتن آن باید مدارک زیر عرضه گردد:

درخواست کتبی از سوی متقاضی مبنی بر احداث اقامتگاه بوم گردی

کپی اسناد مالکیت زمین (فتوکپی برابر اصل شده از کلیه صفحات)

ارائه کروکی موقعیت زمین

ارائه گزارش کمیته برنامه ریزی جهانگردی استان به کمیته فنی. حضور کارشناس طبیعت گردی استان در جلسه کمیته فنی ضروری است.

آنالیز و تایید موقعیت زمین و صدور موافقت اصولی به وسیله معاونت برنامه ریزی و سرمایه گذاری

مجوز اقامتگاه بوم گردی دائمی نیست

اقامتگاه های بوم گردی سه سطح درجه یک، درجه دو و درجه سه دارند

مکان و موقعیت اقامتگاه بوم گردی

به منظور ساخت اقامتگاه بوم گردی با هر سطح و درجه ای رعایت نکاتی چند الزامی است. از جمله اینکه اقامتگاه بوم گردی نباید در نواحی خدماتی، تجاری و مسکونی طرح تفصیلی شهرها باشد.

تاکید می گردد مکان اقامتگاه باید دور از مراکز فراوری سروصدا و تاسیساتی نظیر مراکز آموزش نظامی، بیمارستانها، تعمیرگاههای بزرگ، مدارس و پمپ بنزین باشد.

در شرایط خاص و در تائید کمیته برنامه ریزی جهانگردی استان و بعضی ملاحظات دیگر امکان تاسیس یا راه اندازی اقامتگاه های بوم گردی در محیط هایی نظیر محله های تاریخی، محوطه های باستان شناسی، مکان های شاخص در شهرها نیز وجود دارد.

تعداد واحدهای اقامتی اقامتگاه بوم گردی

حداقل تعداد واحدهای اقامتی که انتظار می رود اقامتگاه های بوم گردی داشته باشند، متناسب با درجه بندی آن ها فرق دارد. در اقامتگاه های درجه سه، دست کم می یابست اقامتگاه 4 واحد اقامتی وجود داشته باشد. در اقامتگاه های درجه دو، تعداد واحدها باید از 6 کمتر نباشد و در اقامتگاه های درجه یک نیز شرط اصلی داشتن 8 واحد اقامتی است. در اینجا منظور از واحد اقامتی، مکانی است که در حالت عادی گنجایش چهار جهانگرد را داشته باشد. در موارد استثنایی و وجود موقعیت و شرایط خاص نیز در صورتی که کارشناس طبیعت گردی گزارشی مستدل به کمیته فنی بدهد و این کمیته نیز موضوع را تایید کند، اعداد ذکر شده را می توان کم و زیاد کرد.

اصول کلیدی و ضروری کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی

به جز فرآیند و مدارک لازم جهت کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی، الزامات و استانداردهای دیگری هم وجود دارد که اگر رعایت نشوند، وزارت میراث فرهنگی مجوز بهره برداری اقامتگاه بوم گردی را صادر نمی نماید. شیوه نامه معینات و ضوابط ساخت، بهره برداری و درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی موارد زیادی را ذکر نموده که بعضی از آن ها اهمیتی دوچندان دارند و ما به بعضی از آن ها اشاره می کنیم:

تمام اقامتگاه های بوم گردی مکلف هستند به جهانگردان درباره مختصات و ویژگی های طبیعی و فرهنگی منطقه ای که بنا در آن ساخته شده اطلاعات لازم را به وسیله بروشور، تابلوی راهنما، عکس، نمایشگاه و… بدهند

شناسایی و گزارش دهی درباره حوادث و مخاطرات مرتبط با فعالیت اقامتگاه بوم گردی در منطقه و به اجرا گذاشتن تدابیر و اقدام هایی جهت مدیریت حوادث با توجه به قرار گرفتن اینگونه اماکن در محیط های طبیعی که اغلب هم فاصله زیادی از مراکز امدادی دارند.

براساس تصویب نامه معاونت جهانگردی، آشنایی تمام کارکنان اقامتگاه های بوم گردی با اصول یاری های اولیه و امداد الزامیست و این افراد باید گواهینامه معتبر یاری های اولیه و امداد را از مراجع مربوط کسب نمایند.

رعایت قوانین و مقررات کشور و تلاش برای مطلع کردن جهانگردان از هنجار های جامعه میزبان نیز از اصولی است که وزارت میراث فرهنگی بر آن تاکید فراوانی می نماید. در همین ارتباط مدیریت اقامتگاه های بوم گردی در هنگام تبلیغ، فروش خدمات و اقامت مسافران علاوه بر اینکه مقررات و ضوابط را به نحوی شایسته و محترمانه توضیح می دهد، تلاش کند با میهمانان و مقام های محلی و اهالی جامعه میزبان تعامل برقرار کند.

استانداردهای پذیرایی و سرو در اقامتگاه بوم گردی

پذیرایی از میهمانان در اقامتگاه های بوم گردی شرایط خاصی دارد که رعایت بعضی از آن ها در تمام اقامتگاه ها اجباری است و بعضی نیز محدود به اقامتگاه های درجه یک یا دو می گردد. کسانی که می خواهند مجوز ساخت یا تبدیل اقامتگاه بوم گردی بگیرند، فارغ از اینکه طرح شان چه درجه کیفی داشته باشد، ملزم هستند فضایی مناسب جهت پذیرایی از میهمانان اختصاص دهند. داشتن چایخانه نیز در تنها در اقامتگاه های بوم گردی درجه یک الزامی است. همچنین فراهم کردن امکان پذیرایی و سرو غذا در اتاق محل اسکان نیز ویژه اقامتگاه های درجه دو و یک است.

استانداردهای فرهنگی و محیط زیستی در اقامتگاه بوم گردی

در تصویب نامه معاونت جهانگردی وزارت میراث فرهنگی از اقامتگاه های بوم گردی خواسته شده به پاسداشت و معرفی فرهنگ بومی پایبند بمانند. از جمله اینکه براساس بند 14 دستورالعمل ساخت، بهره برداری و درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی، صاحبان اماکن درجه 2 و درجه 1 موظف هستند فضایی برای نمایش و فروش صنایع دستی و محصولات محلی فراهم نمایند.

کلیه کارکنان اقامتگاه های بوم همچنین موظفند ضمن رعایت اصول بهداشتی و ایمنی، از پوشاک بومی استفاده نمایند. ارائه خوراک و نوشیدنی های بومی و استفاده از سفره آرایی بومی با رعایت اصول بهداشتی و رعایت ذائقه جهانگردان، و فراهم کردن فرصتهایی برای پوشیدن لباسهای محلی به وسیله جهانگردان و شرکت دادن آن ها در رویداد های محلی نیز از دیگر توصیه هایی است که وزارت میراث فرهنگی به متقاصیان برای کسب مجوز تاسیس و راه اندازی اقامتگاه بوم گردی می دهد.

رعایت ضوابط و استانداردهای حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی نیز برای دریافت مجوز اقامتگاه بوم گردی نیز الزامی است. از جمله این الزامات می توان به موارد زیر اشاره نمود:

در کلیه اقامتگاه های بوم گردی باید طرح های معینی درخصوص مدیریت و بازیافت پسماند ها و استفاده بهینه از پساب ها به اجرا درآید. اقامتگاه های بوم گردی نباید در هیچ شرایطی به آلودگی زیست محیطی بستر پیرامون خود دامن بزنند.

اقامتگاه بوم گردی باید اقدامات معین و کارآمدی درخصوص صرفه جویی و استفاده بهینه از منابع آبی (نظیر استفاده از شیرآلات کم مصرف، مدیریت پساب ها و…) انجام دهد.

مولفه های سنتی و بومی اقامتگاه ها

مجوز تاسیس یا راه اندازی اقامتگاه بوم گردی در محله های تاریخی، باستان شناسی و دیگر مکان های شاخص در شهرها با ضوابط خاصی صادر می گردد

نورپردازی اقامتگاه های بوم گردی باید به گونه ای باشد که ضمن تامین روشنایی مورد احتیاج میهمانان، بیشینه صرفه جویی را در مصرف انرژی داشته و کمینه آلودگی را در منطقه ایجاد کند.

سیستم گرمایش و سرمایش اقامتگاه های بوم گردی باید ضمن تامین رفاه میهمانان، کمینه تاثیر منفی را بر محیط زیست منطقه داشته باشد. به همین منظور باید تلاش کرد که ضمن رعایت اصول معماری بومی، با بهره بردن از دانش فنی روز، کمترین مقدار نشت حرارتی در اقامتگاه های بوم گردی صورت پذیرد.

اجرای طرح هایی مانند حفاظت از تنوع زیستی مانند قرق های اختصاصی و…، استفاده از انرژی های نو و تامین بخشی از انرژی مورداحتیاج از منابع تجدیدپذیر نیز دیگر شرط های لازم برای گرفتن مجوز تاسیس اقامتگاه های بوم گردی است که البته رعایت آن ها برای کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی درجه 1 ضروری است.

استانداردهای بهداشتی در اقامتگاه بوم گردی

در زمینه بهداشتی در کلیه واحدها اقامتی اقامتگاه های درجه 1 تا 3 می بایست سرویس بهداشتی و حمام وجود داشته باشد. در واحد های اقامتی درجه 3باید به ازای هر دو واحد حداقل یک مجموعه سرویس بهداشتی و حمام و دست کم سه چشمه وجود داشته باشد. استانداردهای بهداشتی در واحد های اقامتی درجه 2 نیز به این صورت است که علاوه بر وجود دست کم سه مجموعه سرویس بهداشتی، یک سوم از واحدها نیز باید دارای مجموعه سرویس بهداشتی و حمام مستقل باشند. در واحد های اقامتی درجه 1 نیز تمام واحد ها باید دارای سرویس بهداشتی و حمام مستقل باشند.

برپایه ابلاغیه وزارت میراث فرهنگی رعایت اصول بهداشتی و پاکیزگی در کلیه فضاهای اقامتگاه های بوم گردی اعم از آشپزخانه، محل اسکان میهمانان، سرویس های بهداشتی و کلیه کارکنان باید دارای کارت سلامت باشند.

سوال های متداول

راه و روش و فرآیند دریافت مجوز تاسیس و راه اندازی اقامتگاه بوم گردی را تاحدودی توضیح دادیم. با این حال ممکن است عده ای سوال های بیشتری هم داشته باشند. سعی می کنیم به چند سوال متداول که متقاضیان دریافت مجوز اقامتگاه بوم گردی با آن روبرو شوند، پاسخ دهیم:

به چه نوعی از اقامتگاه های بوم گردی، ممتاز می گویند؟

از نظر وزارت میراث فرهنگی آن دسته از اقامتگاه های بوم گردی که تجهیزات و خدماتی بیش از آنچه که دستورالعمل ها برای گرفتن مجوز ارائه می نمایند یا اینکه اقدامات شاخصی در مواردی مثل توسعه پایدار جهانگردی انجام می دهد، در طبقه ممتاز جای می گیرند.

آیا با آماده شدن ساختمان جهت بهره برداری، مجددا باید تاییدیه صادر گردد؟

بله. زمانی که ساختمان آماده بهره برداری شد مجددا از سازمان آتش نشانی، کارشناسان بهداشت، پلیس نظارت بر اماکن عمومی نیروی انتظامی، حراست وزارت میراث فرهنگی و… باید تاییدیه دریافت گردد. ضمن اینکه مدیر اقامتگاه نیز مکلف است گواهی عدم سوء پیشینه و عدم اعتیاد را ارائه کند و صلاحیت او از سوی اداره میراث فرهنگی تایید گردد. مدارک لازم برای استعلام حراست وزارت میراث فرهنگی را از اینجا دانلود کنید.

فرایند صدور مجوز تبدیل بنا به اقامتگاه بوم گردی چگونه است؟

همچون مجوز ساخت اقامتگاه بوم گردی، برای دریافت مجوز تبدیل بنا نیز باید درخواست رسمی همچنین مدارک به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و جهانگردی استان تسلیم گردد. فرآیند صدور این نوع مجوزها تاحدود زیادی شبیه به دریافت مجوز ساخت اقامتگاه بوم گردی است و تفاوت چندانی ندارد.

آیا امتیازات و حمایت های خاصی از صاحبان و بهره برداران اقامتگاه های بوم گردی صورت می گیرد؟

بله. سازمان میراث فرهنگی پس از بهره برداری و تایید اقامتگاه بوم گردی، با همکاری صندوق کارآفرینی امید براساس معیارهایی که توضیح آن در اینجا آمده، تسهیلاتی را در قالب وام 4 تا 6 درصدی در اختیار موسس اقامتگاه می گذارد. وام اقامتگاه بوم گردی 100 میلیون تومان است و باید در 5 سال بازپرداخت گردد. فرم لیست مدارک لازم برای درخواست تسهیلات را می توانید از اینجا دانلود کنید.

آیا در صورت پیروز نشدن در کسب موافقت اولیه، دیگر نمی توان اقدام به کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی کرد؟

خیر. امکان اقدام بعدی برای گرفتن موافقت اصولی مجوز اقامتگاه بوم گردی هرگز سلب نمی گردد. به این معنا که متقاضی ساخت یا تبدیل بنا به اقامتگاه بوم گردی می تواند با تغییر طرح خود یا برطرف و اصلاح و تکمیل مدارک و مستندات مجددا درخواست خود را طرح کند.

آیا برای کسب مجوز اقامتگاه بوم گردی گواهینامه آموزشی ضروری است؟

بله. کلیه پرسنل شاغل در اقامتگاه های بوم گردی ملزم هستند آموزشی اختصاصی را در موسسه های تائید شده و دارای مجوز فرا بگیرند و گواهینامه آموزشی معتبر کسب نمایند. سرفصل های آموزشی کارکنان اقامتگاه های بوم گردی را اداره کل آموزش معاونت جهانگردی معین می نماید.

امکانات ارتباطی و اینترنتی باید در چه سطحی باشند تا مجوز اقامتگاه بوم گردی صادر گردد؟

در دستورالعمل ساخت، بهره برداری و درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی تاکید شده صورت وجود زیرساخت های لازم، امکان دسترسی به خدمات ارتباطی باید در اقامتگاه های درجه دو و درجه یک باید تامین گردد. همچنین امکان استفاده از اینترنت در اتاق محل اقامت نیز تنها در اقامتگاه های درجه یک الزامی است.

آیا می توان برای ساختمان های میراثی و تاریخی جهت تبدیل به اقامتگاه بوم گردی موافقت اصولی دریافت کرد؟

بله. براساس شیوه نامه ساخت، بهره برداری و درجه بندی اقامتگاه های بوم گردی کشور، موافقت اصولی برای ساختمان های تاریخی و میراثی به عنوان اقامتگاه بوم گردی تنها در صورتی صادر می گردد که معاونت میراث فرهنگی یا سایر معاونت ها با این موضوع موافقت نمایند. ضمن اینکه تامین فضا های فیزیکی و ضروری، مشروط به حفظ ارزش های تاریخی و معنوی بنا خواهد بود.